دیالیز در منزل یا همودیالیز خانگی یک فرآیند پزشکی است و به بیمارانی که امکان مراجعه به مراکز دیالیز را ندارند ارائه می شود. همانطور که می دانید کلیه یکی از مهم ترین اعضای بدن است که وظیفه تسویه خون را بر عهده دارد. در صورت بروز هر گونه مشکل برای کلیه، کار تسویه خون توسط دستگاه دیالیز انجام می شود. در فرایند دیالیز در منزل، یک دستگاه دیالیز به منزل بیمار منتقل می شود و توسط یک پرستار یا تکنسین متخصص انجام و کنترل می گردد.
این در حالی است که به صورت عادی این بیمار است که باید به مراکز دیالیز مراجعه کند. این کار برای بعضی بیمارها امکان پذیر نیست و یا بعضی بیماران تمایل دارند که از خدمات دیالیز با کیفیت بالا و در محیط ایمن و بهداشتی خانه برخوردار باشند. از این رو خدمات دیالیز در خانه توسط خدمات پرستاری کیان مهر به تمامی این عزیزان در تمامی مناطق تهران و کرج ارائه می شود.
دیالیز چیست و برای چه بیماری هایی انجام می شود؟
در افرادی که عملکرد کلیه آن ها دچار اختلال شده است، دیالیز به عنوان یک روش تصفیه خون مصنوعی انجام می شود. این کار برای از بین بردن مواد مضر و اضافی از خون بیمارانی که کلیه هایشان به درستی عمل نمی کند، استفاده می شود. این فرآیند مهم برای حفظ سلامتی افرادی که با بیماری های کلیه و یا سایر مشکلات خونی روبه رو هستند حیاتی است. در این روش درمانی، خون توسط دستگاه تصفیه می شود.
دیالیز در منزل برای بیماری هایی مانند بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، دیابت و مشکلات خونی مثل انسداد عروق کلیه، انجام می شود. بیمارانی که کلیه هایشان به درستی عمل نمی کند و مشکلاتی مانند اسیدوز، انسداد کلیه، نفرورپاتی و تخریب کلیه دارند، اغلب به دیالیز نیاز دارند. همچنین، بیمارانی که به طور موقت نیاز به تصفیه خون دارند، ممکن است به مراکز دیالیز مراجعه کنند تا بهبود پیدا کنند.
دیالیز در منزل چگونه انجام می شود؟
دیالیز در منزل به عنوان همودیالیز خانگی انجام می شود و به بیمارانی که نیاز به دیالیز دائمی دارند و تمایل دارند این فرآیند را در خانه خود انجام دهند، ارائه می گردد. از جمله مراحلی که در زمان حضور تکنسین پزشکی کیان مهر در خانه شما انجام خواهد شد به موارد زیر باید اشاره داشت:
مشاوره و آموزش بیمار
قبل از شروع همودیالیز خانگی، بیمار به صورت دقیق آموزش داده می شود. این آموزش شامل یادگیری نحوه استفاده از دستگاه دیالیز، اتصال و جدا کردن دستگاه، اقدامات بهداشتی، ایمنی و تشخیص مشکلات اضطراری مرتبط با دیالیز است.
نصب تجهیزات و دستگاه دیالیز
یک دستگاه دیالیز در منزل به همراه بیمار تحویل داده می شود. این دستگاه شامل ماشین دیالیز، فیلترها، لوله ها و تجهیزات مورد نیاز دیگر می شود. این تجهیزات باید به صورت دقیق توسط پرستار و بیمار استفاده شوند.
آماده کردن محلول ها
پرستار باید محلول های خاصی را برای استفاده در دیالیز تهیه کند. این محلول ها عمدتاً شامل محلول های تزریقی و محلول های آبی است که برای تصفیه خون استفاده می شوند.
آماده سازی دستگاه برای شروع دیالیز
قبل از شروع هر جلسه دیالیز، پرستار باید دستگاه دیالیز را آماده کند. این کار شامل اتصال لوله های مناسب به دستگاه و به دستگاه دیالیز وصل شدن، اجرای تنظیمات مورد نیاز برای دیالیز و تزریق محلول های مورد نیاز به دستگاه می شود.
شروع فرایند انجام دیالیز
بعد از آماده سازی، دیالیز در منزل را آغاز می شود. در طول جلسه دیالیز، خون بیمار از بدن گرفته شده، تصفیه می شود و سپس به بدن برگشت داده می شود. فرآیند تصفیه خون به وسیله دستگاه دیالیز کنترل می شود و تنظیمات مورد نیاز توسط پرستار انجام می شود.
پایان دیالیز و نظافت
پس از اتمام هر جلسه دیالیز، پرستار باید دستگاه دیالیز را خاموش کرده و لوله ها را تمیز کند. همچنین، باید محلول های مصرفی را دور بریزد و تمام تجهیزات را به صورت بهداشتی جمع آوری نماید.
نظارت و گزارش دهی
پرستار باید تغییرات و مشکلات بیمار در طی جلسات دیالیز را به پزشک و تیم درمانی خود گزارش دهد. همچنین، باید به دقت علائم و نشانه هایی مانند خونریزی یا عفونت پیگیری کند.
انواع دیالیز
انجام دیالیز در منزل با توجه به وضعیت و شرایط بیمار به دو صورت انجام می شود. در ادامه این دو روش را بررسی می کنیم.
همودیالیز
در این نوع دیالیز، خون بیمار از بدن گرفته می شود و به دستگاه دیالیز منتقل می شود. در دستگاه دیالیز، خون از مواد مضر و اضافی تصفیه شده و سپس به بیمار برگشت داده می شود.
این فرآیند معمولاً در مراکز دیالیز و به طور منظم انجام می پذیرد؛ اما برای افرادی که به هر دلیل توانایی یا تمایل به مراکز را ندارند، می توانند از خدمات دیالیز در منزل کیان مهر استفاده کنید.
هموفیلتراسیون گذرا
در این روش، خون بیمار به دستگاه دیالیز منتقل نمی شود. به جای آن، خون از طریق فیلترهای خاصی تصفیه شده و مواد مضر از طریق این فیلترها حذف می شوند.
این روش به عنوان دیالیز بدون خون هم شناخته می شود و معمولاً در موارد خاصی از آن استفاده می شود.
مزایا و فواید دیالیز در منزل
همودیالیز یا دیالیز در منزل (همو دیالیز خانگی) مزایا و فواید متعددی دارد که می تواند برای برخی بیماران بهترین گزینه باشد. در ادامه به برخی از این مزایا اشاره می شود:
عدم نیاز به خروج از خانه
همو دیالیز در منزل به بیمار امکان می دهد تا در خانه خود درمان بیماری کلیوی خود را انجام دهد. این باعث می شود که بیماران نیازی به سفر به مراکز دیالیز نداشته باشند و به راحتی در زمان هایی که برای آن ها مناسب است، دیالیز انجام دهند. این موضوع برای بیماریانی که توانایی خروج از خانه را ندارند و یا مرکز دیالیز در شهر آن ها تأسیس نشده است کارایی دارد.
کاهش زمان و هزینه رفت و آمد
بیمارانی که همو دیالیز خانگی انجام می دهند، نیازی به سفرهای روزانه یا چند بار در هفته به مراکز دیالیز ندارند. این باعث کاهش زمان و هزینه های مرتبط با سفر درون شهری یا برون شهری می شود.
افزایش امید به زندگی
انجام دیالیز در منزل به بیماران امکان می دهد تا به طور مستقیم در محیط آشنا و آرام خود دیالیز انجام دهند. این می تواند بهبودی در امید به زندگی آن ها به همراه داشته باشد. این در حالی است که اغلب حضور در مراکز دیالیز و برخورد با دیگر بیماران برای اغلب بیماران کار سختی است و باعث افسردگی در آن ها می شود.
کمتر شدن مخاطرات عفونی
انجام دیالیز در منزل با کنترل بهتری بر روی بهداشت و عفونت ها همراه است. این می تواند به کاهش مخاطرات عفونی مرتبط با دیالیز کمک کند. به این صورت که پرستار به خوبی بهداشت را رعایت می کند و تمامی عوامل عفونی را کنترل خواهد کرد.
کنترل بیشتر بر زمان جلسات
بیماران همو دیالیز خانگی معمولاً می توانند زمان جلسات دیالیز را به صورت انعطاف پذیر تنظیم کنند و از نظر زمانی مستقل تر عمل کنند. این در حالی است که در مراکز شلوغ دیالیز امکان برنامه ریزی برای دیالیز به سختی انجام می شود. گاه وقت گرفتن برای جلسه بعدی بسیار طولانی است و کار را برای بیمار سخت می کند.
چه افرادی به دیزالیز نیاز دارند؟
بیمارانی که به دیالیز نیاز دارند، عمدتاً افرادی هستند که کلیه هایشان به درستی عمل نمی کنند و این اختلال کلیوی باعث آلوده شدن خون و تجمع مواد مضر در بدن می شود. به طور کلی، دیالیز برای افرادی که به دلیل بیماری های کلیوی یا مشکلات دیگر نقصان کلیه دارند نیاز است.
اما افرادی که حتماً باید فرایند دیالیز در منزل را بررسی کنند به موارد زیر می توان اشاره داشت:
- اگر کلیه ها به گونه ای که باید عمل نکنند و نارسا باشند، بیمار به دیالیز نیاز دارد. این نارسایی ممکن است ناشی از بیماری هایی مانند نارسایی کلیه مزمن، گلومرولونفریت، دیابت، یا فشار خون بالا باشد.
- آسیب به ساختارهای کلیه می تواند به عنوان در نتیجه عوامل مختلفی مانند عفونت ها، التهاب ها، یا لخته خونی به وجود آید و در ادامه فرد مبتلا نیاز به دیالیز خواهد داشت.
- مصرف برخی داروها یا مواد سمی می تواند به کلیه ها آسیب برساند و نفروتوکسیکوز ایجاد کند.
- بیمارانی که مشکلات خونی خاصی دارند مانند انسداد عروق کلیه یا مشکلاتی که باعث خروج خون از رگ ها به صورت غیرمعمول یا نامناسب می شوند، ممکن است به دیالیز در منزل نیاز داشته باشند.
- اگر در خون بیمار مواد مضر و اضافی به میزان زیادی وجود داشته باشد که کلیه ها نتوانند آن ها را از بدن حذف کنند، دیالیز الزامی است.
ویزیت پزشک برای انجام دیالیز در منزل
اجرای دیالیز در منزل نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک دارد تا تشخیص داده شود که آیا این روش درمانی مناسبی برای بیمار است یا خیر؟ در ویزیت پزشکی برای انجام دیالیز در خانه، پزشک انجام موارد زیر را ممکن است در نظر بگیرد:
- ارزیابی عمومی بیمار
- بررسی وضعیت کلیه
- تعیین نوع دیالیز مناسب
- آموزش و آمادگی بیمار
بعد از تعیین نیاز به دیالیز و تصمیم به انجام آن در منزل، پزشک مسئول تجویز داروها، تنظیمات دیالیز و برنامه ریزی جلسات دیالیز خواهد بود. همچنین، باید برنامه منظمی برای پیگیری و ویزیت های مرتب با پزشک و تیم درمانی تنظیم شود تا وضعیت بیمار به دقت پایش شود.
زمان و دفعات دیالیز در روز
زمان و تعداد دفعات دیالیز در منزل و در یک روز بستگی به وضعیت بالینی بیمار، نوع دیالیز و توصیه های پزشک دارد؛ اما معمولاً هر جلسه همودیالیز در خانه به مدت 3 تا 5 ساعت طول می کشد.
تعداد جلسات در هفته ممکن است متغیر باشد، اما معمولاً 3 تا 7 بار در هفته انجام می شود.
تصمیم در مورد زمان و تعداد جلسات دیالیز باید توسط پزشک معالج و تیم درمانی بر اساس وضعیت بالینی بیمار، سطح کراتینین سرم و دیگر فاکتورهای بالینی گرفته شود. همچنین، این تصمیمات ممکن است در طی زمان تغییر کنند و نیاز به اصلاحات داشته باشند. برای داشتن بیشترین فایده از دیالیز در خانه، توصیه های پزشک و تیم درمانی را رعایت کرده و برنامه را به دقت اجرا کنید.
بعد از دیالیز چه عوارضی را حس می کنید؟
بعد از جلسه دیالیز، برخی از بیماران ممکن است عوارض و علائم مختلفی را تجربه کنند. این عوارض به وضعیت بالینی و ویژگی های هر بیمار بستگی دارند و ممکن است در برخی از موارد طی چند ساعت یا روزهای بعدی پس از دیالیز ظاهر شوند. برخی از عوارض معمول بعد از دیالیز عبارت اند از:
- یکی از عوارض شایع دیالیز در منزل افت فشار خون است. این می تواند به دلیل از دست دادن مقدار زیادی از مایعات در طی جلسه دیالیز باشد. این افت فشار می تواند به سردرد، تاری دید، سرگیجه، یا احساس ضعف منجر شود.
- بسیاری از بیماران پس از دیالیز احساس خستگی و ضعف می کنند. این عارضه ممکن است به دلیل از دست دادن مایعات و مواد مفید از خون باشد.
- بعضی از بیماران پس از دیالیز تهوع و استفراغ را تجربه می کنند. این حالت به علت تغییرات شیمیایی در خون و نقصان کلیه است.
- درد و گرفتگی عضلات، به ویژه در مناطقی مانند پاها، معمولاً پس از دیالیز رخ می دهد.
- برخی بیماران پس از دیالیز نسبت به تغییرات دما حساس می شوند و ممکن است احساس گرما یا سرما کنند.
- پس از دیالیز، ممکن است مقادیر برخی ترکیبات خونی مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و اوره تغییر کنند که ممکن است به عوارض دیگر منجر شود.
اگر عوارض پس از دیالیز در منزل شدید و مزمن باشند یا به طور مداوم تجربه شوند، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید تا او بتواند مشکلات شما را ارزیابی کند و درمان مناسب را تجویز کند. همچنین، رعایت توصیه های پزشک و تیم درمانی برای دیالیز و دنبال کردن یک رژیم غذایی مناسب می تواند به کاهش عوارض پس از دیالیز کمک کند.
هزینه دیالیز در منزل وابسته به چه عواملی است؟
هزینه دیالیز در منزل به عوامل متعددی بستگی دارد و ممکن است متغیر باشد. برخی از عوامل مهمی که بر هزینه دیالیز در خانه تأثیر دارند شامل موارد زیر می شود:
- نوع دیالیزی که بیمار در منزل انجام می دهد.
- هزینه تهیه و تأمین تجهیزات و مصرفی های مورد نیاز برای دیالیز در منزل از جمله ماشین دیالیز، فیلترها، مایعات دیالیزی و غیره نقش مهمی در محاسبه هزینه دارد.
- برای انجام همودیالیز در منزل، ممکن است نیاز به تهیه زیرساخت هایی در منزل باشد. این زیرساخت ها شامل تجهیزات مخصوص مثل اتاق دیالیز، تجهیزات ضروری برای اتصال به سیستم دیالیز و سیستم تخلیه مایعات دیالیزی می شود.
- در دیالیز خانگی، حتماً نیاز به حضور پرستار یا تکنسین دیالیز در خانه خواهید داشت. میزان تخصص و دستمزد این پرستاران نیز بسته به عوامل مختلف تعیین می شود.
- مراجعات پزشکی منظم و آزمایش های لازم برای ارزیابی و پایش وضعیت بیمار نیز هزینه دارند.
- هزینه همودیالیز در منزل ممکن است در مناطق مختلف کشور یا در مناطق مختلف تهران متفاوت باشد.
به طور کلی، هزینه دیالیز در منزل باید با توجه به وضعیت شخصی بیمار و مشاوره با تیم درمانی انجام شود. پزشک و تیم درمانی کیان مهر می توانند به بیمار کمک کنند تا یک برنامه مناسب و مقرون به صرفه برای همودیالیز در منزل داشته باشد.