علائم عفونت ریه در سالمندان

عفونت ريه زمانی رخ میدهد که ويروس، باکتری يا قارچ وارد ريه ها شده و باعث بروز التهاب شود. عفونت ريه بسته به نوع ميکروب و ميزان پيشروی آن، از خفيف تا شديد متغير بوده و معمولا نياز به درمان فوری دارند.

عفونت ريه اغلب توسط باکتری های مسری ايجاد میشود، اما در سه سال اخير با همه گير شدن ويروس کرونا آمار عفونت و التهاب ريه به خصوص در سالمندان افزايش قابل توجهی داشته است. برای مطالعه مطالب جامع و معتبر در خصوص انواع عفونت ريه در سالمندان با اين مقاله همراه شويد.

عفونت ريه چيست؟

عفونت ريه يک شرايط مخاطره آميز است که به دليل ورود ويروس، باکتری يا قارچ به ريه ها و به دنبال آن بروز التهاب و عفونت رخ میدهد. عفونت ريه معمولا از طريق قطرات تنفسی در هوا منتقل میشود و علائم آن شامل تنگی نفس، سرفه، تب، درد قفسه سينه و ترشحات تنفسی است. در هنگام عفونت، سيستم دفاعی بدن به عوامل ميکروبی واکنش نشان میدهد و سعی میکند آنها را نابود کند.

اما اين پاسخ سيستم ايمنی میتواند علائم شديدی مانند آسيب به بافت ريه، تنگی نفس و تورم ريه را به همراه داشته باشد. عفونت میتواند از سطح خفيف تا شديد ريه فرد را درگير کند. در برخی موارد، عفونت ريه خفيف است و با مصرف دارو در طی يک هفته برطرف میشود اما در ساير موارد، به خصوص در سالمندان اوضاع جدی و وخيم خواهد بود که نياز به بستری شدن و مراقبت های اورژانسی دارد.

حتی پس از ترخيص از بيمارستان، فرد سالخورده بايد تحت مراقبت مداوم باشد تا از پيدايش هرگونه عوارض تنفسی پيشگيری شود. کمک گرفتن از پرستار سالمند برای مراقبت از سالمند مبتلا به عفونت تنفسی، راهکاری موثر و اثربخش برای اطمينان از روند صحيح درمان است.

علائم عفونت ريه چيست؟

علائم عفونت ريه از حالت خفيف تا شديد و بسته به سن، سلامت عمومی فرد و نوع عفونت (ويروسی، باکتريايی يا قارچی) متفاوت است. تشخيص زودهنگام علائم، تاثير قابل توجهی برای درمان کامل بيماری و جلوگيری از عوارض جدی دارد. در اين زمينه، يکی از مزايای استفاده از خدمات پرستار سالمند، ارزيابی علائم فرد سالخورده و شناسايی هرگونه تغييرات غيرطبيعی است. علائم در ابتدا شبيه سرماخوردگی يا آنفولانزا هستند، اما با ادامه دار شدن بيماری علائم شديدتر و متفاوتی پديدار میشوند. شایع ترین علائم عفونت ريه در سالمندان به صورت زير است:

سرفه ای که با مخاط غليظ همراه است: زمانی که ريه درگير التهاب باشد خلط بيشتری توسط ريه برای خارج کردن عوامل عفونی و التهابی از راه های هوايی توليد میشود. مخاط خارج شده ممکن است خونی هم باشد. در صورت ابتلای فرد به برونشيت و ذات الريه، سرفه با مخاط غليظ روشن، سبز و گاهی خاکستری همراه است. پس از بهبود علائم و درمان بيماری، سرفه ممکن است برای چندين هفته ادامه داشته باشد.

دردهای کوبنده قفسه سينه: درد قفسه سينه ناشی اغلب به صورت درد تيز يا کوبنده احساس میشود. اين درد در هنگام سرفه يا نفس عميق تشديد میشود. گاهی اوقات درد قفسه سينه به قسمت ميانی و بالای کمر نيز سرايت میکند.

تب: تب و بالا رفتن دمای بدن يکی از راههای مبارزه بدن با عفونت است. دمای طبيعی بدن حدود 37درجه سانتیگراد است. اگر سالمند به عفونت باکتريايی ريه مبتلا شده باشد، ممکن است تب وی به 40.5درجه سانتیگراد نيز برسد که يک وضعيت جدی و هشدار دهنده است. معمولا اگر تب از 38.9درجه سانتیگراد فراتر برود، علائم ديگری را نيز به دنبال خواهد داشت، از جمله:

بدن درد: در زمان ابتلا به عفونت ريه، دردهای عضلانی و دردکمر بروز میکند که به دليل وجود التهاب در بدن است.

آبريزش بينی: آبريزش بينی و ساير علائم آنفولانزا در سالمندان مانند عطسه اغلب با عفونت های ريه مانند برونشيت و ذات الريه ديده میشود.

تنگی نفس: تنگی نفس به اين معنی است که نمیتوانيد به طور کامل نفس بکشيد و يا در زمان فعاليت روزمره احساس خفگی به شما دست میدهد. اگر مشکلات تنفسی در چنين سطحی را تجربه میکنيد بايد فوراً به پزشک مراجعه کنيد.

مطالعه مقاله

پرستار سالمند در قیطریه

خستگی مزمن: وقتی بدن با عفونت مبارزه میکند، انرژی را از عضلات میگيرد و به سمت سيستم ايمنی روانه میکند. به همين دليل احساس بیرمقی و خستگی به فرد دست میدهد. استراحت در زمان ابتلا به عفونت ريه ضروری و حياتی است.

خس خس سينه: هنگام بازدم، ممکن است صدای سوت بلندی از ريه شنيده شود که به خس خس سينه معروف است. اين نشانه معمولا با تنگی نفس بروز میکند و ناشی از تنگ شدن و التهاب مجاری هوايی است.

دلايل ابتلا به عفونت ريه چيست؟

ويروس ها و باکتری ها مهمترين دلايل ابتلای افراد به عفونت ريه هستند. انواع شايع عفونت ريه شامل موارد زير است:

به ندرت، عفونت قارچی نيز باعث عفونت ريه میشود. اين قارچ های عفونی شامل موارد زير است:

عفونتهای قارچی ريه بيشتر افرادی را درگير میکنند که دچار سرکوب سيستم ايمنی هستند. اين مشکل ايمنی میتواند ناشی از انواع خاصی سرطان، ابتلا به HIV و يا به دليل مصرف داروهای سرکوب کننده ايمنی در افراد مبتلا به بيماری های خود ايمن باشد.

ذات الريه

پنومونی (ذات الريه) يک عفونت شايع ريه است که کيسه های هوايی ريه را تحت تاثير قرار میدهد. ذات الریه در سالمندان میتواند به دلايل ويروسی، باکتريايی و يا قارچی رخ میدهد. گفتنی است که ذات الریه میتواند هر فردی را در هر سنی تحت تاثير قرار دهد. علل شايع ذات الريه به صورت زير است:

برونشيت

برونشيت زمانی رخ میدهد که راههای هوايی به نام برونش (نايژه) ملتهب شوند. هوا از طريق نايژه به ريهها راه پيدا میکند. برونشيت معمولاً ناشی از بيماریهای ويروسی است از جمله:

و همچنين باکتری های عفونی مانند:

عفونت ريه چگونه تشخيص داده میشود؟

پزشک ابتدا سابقه درمانی و علائم بيمار را بررسی کرده و سپس دمای بدن را اندازه گيری میکند. در ادامه، پزشک جهت تشخيص قطعی بيماری و شناسايی نوع ميکروب بيماری زا يکی از آزمايش های زير را تجويز نمايد:

آزمايش های تصويربرداری مانند راديوگرافی قفسه سينه و سیتی اسکن (CT)
اسپيرومتری به منظور اندازه گيری ريتم و حجم تنفسی
اکسيمتری برای اندازه گيری سطح اکسيژن خون
نمونه برداری از مخاط يا ترشحات بينی برای آزمايشات تکميلی
آزمايش (CBC) برای شمارش کامل سلول های خون
آزمايش کشت خون با هدف شناسايی نوع ميکروب عامل عفونت ريه

عفونت ريه چگونه درمان میشود؟

بهبود عفونت ريه در سالمندان اغلب 6تا 8هفته طول میکشد. استراحت و هيدراتاسيون برای افراد مسنی که در بيمارستان بستری شدهاند يا در خانه تحت درمان هستند، حياتی است. عفونت ريه در صورتیکه از نوع باکتريايی باشد معمولاً با تجويز آنتی بيوتيک درمان میشود. عفونتهای قارچی با داروهای ضد قارچی مانند کتوکونازول يا وريکونازول قابل درمان هستند. آنتی بيوتيکها برای عفونتهای ويروسی بی تاثير هستند و در چنين مواردی بايد با رعايت دستورات پزشکی و مراقبتهای بالينی با عفونت مبارزه کرد.
در زمان ابتلا به عفونتهای ويروسی ريه رعايت موارد زير مفيد و اثربخش است:

برای کاهش تب از استامينوفن يا ايبوپروفن استفاده کنيد
آب زياد بنوشيد
چای را با عسل و زنجبيل بنوشيد
روزانه دوبار غرغره آب نمک را انجام دهيد
تا حد امکان استراحت کنيد
از دستگاه رطوبت ساز برای مرطوب کردن هوای منزل استفاده کنيد

گاهی درمان عفونت های شديد مستلزم گذراندن دوره نقاهت در بيمارستان است. در طول دوره بستری، اقداماتی نظير تجويز آنتی بيوتيک، تزريق سرم و تمرينات تنفسی انجام میشود. افراد سال خورده مبتلا به عفونت ريه، برای طی کردن مسير درمان و پيشگيری از عوارض جدی بيماری نياز به مراقبت و حمايت اطرافيان دارند. در اين راستا، بهره گيری از خدمات پرستار سالمند تاثير قابل توجهی در ارتقای سلامتی سالمندان و بازگرداندن آنان به زندگی نرمال دارد.

چه زمانی بايد به پزشک مراجعه کرد؟

عفونت ريه در صورت عدم درمان میتواند جدی باشد. بنابراين به علائم تنفسی سالمند دقت کرده و در صورت بروز يکی از مشکلات زير به پزشک مراجعه شود:

اگر با علائم ذکر شده يکی از مشکلات زير نيز ظاهر شود بايد بلافاصله با اورژانس تماس بگیريد:

مطالعه مقاله

درمان یبوست در سالمندان

کاهش سطح هوشياری
مشکلات تنفسی (تنگی نفس شديد)
درد قفسه سينه
تشنج
استفراغ مداوم
بثورات پوستی غيرطبيعی

چگونه از ابتلا به عفونت ريه پيشگيری کنيم؟

پيشگيری قطعی از تمام عفونت های ريه امکان پذير نيست اما میتوان با رعايت نکاتی خطر ابتلا را به حداقل رساند:

دست های خود را مرتب با آب و صابون بشوييد
از دست زدن به چشم، بينی و دهان خود اجتناب کنيد
از استفاده مشترک ظروف، حوله و وسايل شخصی خودداری کنيد
رفت و آمد در مکان های شلوغ و پر ازدحام را به حداقل برسانيد
از استعمال مواد دخانی مانند سيگار و قليان پرهيز کنيد
به منظور پيشگيری از آنفولانزا هر سال واکسن آنفولانزا بزنيد
برای پيشگيری از ابتلا به COVID-19 واکسينه شويد
دريافت واکسن پنوموکوک PCV13 با مشورت پزشک برای سالمندان توصيه میشود

چگونه میتوان از سالمند مبتلا به عفونت ريه در خانه مراقبت کرد؟

مراقبت صحيح از سالمند مبتلا به عفونت ريه در خانه نقش بسيار مهمی در بهبود وی خواهد داشت. در ادامه چند راهکار موثر جهت مراقبت اصولی از سالمند مبتلا به عفونت ريه بيان شده است:

استراحت کافی و تامين آرامش: سالمند بايد در دوره نقاهت خود در محيطی آرام و به دور از هرگونه استرس و تشويش استراحت کند. کاهش فعاليت های جسمانی، خواب کافی و آرامش ذهنی، بهبودی هرچه سريعتر را رقم میزند.

حفظ بهداشت محيط: به دليل ضعف سيستم ايمنی در سالمندان، حفظ نظافت محيط بسيار مهم است. اطمينان حاصل کنيد که سطوح پرتماس مانند دستگيره در ها و سطوح حمام و توالت به طور منظم ضدعفونی میشوند.

تهويه مناسب منزل: هوای داخل خانه بايستی با باز کردن پنجره ها و يا استفاده از سيستم های تهويه به خوبی تهويه شود تا جريان هوای تازه بر قرار باشد. اين کار از تجمع عوامل آلرژی زا و عفونی جلوگيری میکند.

تغذيه مناسب: تغذيه سالم و مناسب برای تقويت سيستم ايمنی اهميت بسزايی دارد. اطمينان حاصل کنيد که افراد مسن به ميزان کافی مواد غذايی حاوی ويتامين ها، مواد مغذی و پروتئين ميل میکند. مشاوره با يک کارشناس تفذيه میتواند در اين زمينه و همچنین رفع مشکل سوء تغذیه در سالمندان کمک کننده باشد.

مصرف به موقع داروها: اگر برای سالمند دارويی تجويز شده است، حتماً بايد دستورات پزشک را دنبال کرده و داروها دقيق و در زمان مشخص مصرف گردد.

قرنطينه شدن: تا حد امکان سالمند را از تماس با افراد ديگر دور نگه داريد تا از انتشار عفونت جلوگيری شود. تا حد امکان، فاصله اجتماعی را رعايت کرده و در صورت لزوم، در زمان ورود به اتاق سالمند از ماسک استفاده کنيد.

پيگيری امور درمانی: با پزشک معالج در ارتباط باشيد تا راهنمايیهای دقيق و بهروز در خصوص مراقبت بهتر و درمان سريعتر را دريافت کنيد.

پرستار سالمند چه نقشی در بهبود و مراقبت از سالمند مبتلا به عفونت تنفسی دارد؟

در اين بخش از مقاله، به برخی از وظايف پرستار در زمينه مراقبت از سالمند مبتلا به عفونت تنفسی اشاره شده است:

ارزيابی وضعيت بالينی: پرستار سالمند وضعيت سلامتی سالمند از جمله نشانه های عفونت تنفسی، تب، سرفه، تنگی نفس، و خستگی غيرمعمول را به طور مداوم بررسی میکند. اين کار میتواند به تشخيص سريع مشکلات فيزيکی و درمان به موقع کمک کند.

نظارت بر برنامه درمانی: در دوره بهبودی، پرستار سالمند میتواند مصرف داروها را مديريت کرده، دستورات پزشکی را پياده سازی کند و پيشرفت درمان را به پزشک معالج گزارش دهد.

تامين آرامش بيمار: در تامين نيازهای اساسی سالمند از جمله تغذيه سالم، نوشيدن مايعات کافی و خواب باکيفيت پرستار سالمند نقش مهمی دارد. اين امور برای حفظ تعادل سيستم ايمنی و بازيابی قدرت تنفسی حائز است.

حمايت روانی: حضور پرستار سالمند و توانايی وی در کنترل شرايط بحرانی میتواند بار روانی ناشی از بيماری را برای اعضای خانواده کاهش دهد. همچنين پرستار میتواند آموزش هايی در خصوص راههای پيشگيری از انتشار عفونت در منزل برای اعضای خانواده ارائه دهد.